Một trong những món “bánh ngọt” dân dã mà tôi cũng như nhiều bạn bè cùng quê Phan Thiết đi xa lâu ngày đều thèm thuồng là chiếc bánh rế giòn tan khi ăn cùng với vị ngọt lịm và béo ngậy.
Theo lời kể của bà tôi, gọi là bánh rế đơn giản là hình dáng bánh giống cái rế (vật đan bằng tre dùng để lót nồi) xuất hiện ở Phan Thiết từ rất lâu. Còn theo một số tài liệu, bánh rế có lẽ là món bánh đặc sản của người Chăm Bình Thuận. Bánh được làm bằng khoai lang cắt sợi, chiên trên dầu nóng, sau đó tưới một lớp đường mía nấu chảy và mè rang lên mặt. Bánh rế có hương thơm của khoai lang, khi ăn giòn tan, vị ngọt thanh của đường mía hoà quyệt với vị béo của mè rang làm ngây ngất vị giác của con người. Với thế hệ của ông bà tôi ngày xưa, thì không gì bình yên và thư thái hơn khi sau một ngày lao động vất vả được nhâm nhi một đĩa bánh rế chín vàng cùng ấm trà thơm nóng hổi.
Về cách chế biến, nghệ nhân Đào Thị Trinh hướng dẫn một số công đoạn cũng như kinh nghiệm làm bánh rế như sau: Khoai lang gọt bỏ vỏ rồi ngâm nước vài giờ cho bớt nhựa. Sau đó bào khoai thành từng sợi nhỏ, dài chừng ngón tay và để bánh thơm cho thêm tí vani vào khoai. Đường mật thắng tới (nóng) sền sệt, mè trắng rang. Chuẩn bị 2 chảo dầu, một chảo đổ dầu vừa ngập khuôn (hình tròn) và chảo lớn sâu nhiều dần. Khi dầu sôi, bốc một nắm khoai bào nhỏ đặt vào khuôn rồi dùng đũa trộn đều cho khoai chín dần và dính vào nhau. Khi khoai chuyển màu vàng vớt ra cho vào chảo dầu lớn (đã sôi) chiên cho đến khi bánh có màu vàng ươm là chín. Cuối cùng, nhúng bánh vào đường mật và rắc mè lên trên.
Nghệ nhân Đào Thị Trinh chia sẻ thêm: “Làm bánh rế tuy đơn giản những rất cần một đôi tay khéo léo và tính cẩn thận mới chiên được những chếc bánh tròn đều, màu sắc đẹp và vị ngọt béo vừa phải. Ngoài khoai lang, người Phan Thiết còn dùng khoai mì để làm bánh rế, nhưng khi ăn không cho hương vị thơm ngon như khi làm bằng khoai lang. Còn để tạo thêm hương vị đặc trưng, một số cơ sở làm bánh rế ở Phan Thiết có thể “biến tấu” bằng cách cho thêm ít me hoặc gừng vào đường để chiếc bánh rế khi ăn có vị thơm ngọt riêng.
Hiện bánh rế đã là thứ đặc sản của riêng Phan Thiết và nổi tiếng không chỉ là món “ăn vặt” rất ngon mà còn giá khá rẻ. Một bịch bánh rế khoảng 10 cái có giá dao động từ 10.000 đồng - 20.000 đồng. Ngoài ra, bánh rế rất dễ dàng tìm thấy khi bày bán ở hầu hết các chợ ở Phan Thiết, các trục đường chính của thành phố, hày tại các cửa hàng đặc sản nằm gần các điểm tham quan, khu du lịch.
